Szlak historyczny

Drukuj

Jedną z atrakcji Centralnego ŁUK-u Turystycznego, dzięki jego położeniu w tle dawnych szlaków handlowych, miejsc strategicznych, związanych z ówczesną polityką Polski, jest temat historyczny. Przywołuje on czasy średniowiecznych warowni, rycerzy i księżniczek. To również miejsca wpisane w karty naszej przeszłości. Proponujemy wyruszenie na szlak po grodziskach, zamkach, kasztelach, które również i dzisiaj stanowią tło średniowiecznych potyczek i turniejów.



 

 

PIĄTEK - "Gdzież to ona Sobota? - Niedaleko Piątku, wasza miłość. - Kpisz, Kiemlicz?" zapytał Andrzej Kmicic w "Potopie", ale do Piątku już nie dotarł, a szkoda, bo być może skosztowałby znakomitego i sławnego piątkowskiego piwa, które warzono na ogromną skalę. Niestety, wojny szwedzkie przyniosły upadek, z którego browarnictwo już się nie podniosło, a po 50 browarach nie został żaden ślad.

TUM - Archikolegiata p.w. NMP i św. Aleksego to największa w kraju romańska kolegiata. Do połowy XVI w. stanowiła miejsce zjazdów książęcych i kościelnych. Grodzisko nazywane "Szwedzka Górą" położone wśród rozległych łąk, nieopodal archikolegiaty tumskiej, to dawna siedziba (VI w.) pierwotnego plemienia zwanego Łęczanami. W czasach budowania państwowości Polski łęczycki gród stanowił silną warownię z drużyną piastowskich wojów strzegących przeprawy przez rozległą bagienną dolinę. Największa świetność grodu nastała w czasie walki o władzę toczonej przez Bolesława Krzywoustego z bratem Zbigniewem. Zdobywszy w 1107 r. łęczycki gród, przebudował go stosownie do potrzeb, tworząc w nim swoją główną siedzibę. Po jego śmierci w 1138 r. Ziemia Łęczycka wraz z rezydencjonalnym grodem przypadła jego żonie księżnej Salomei wraz z nieletnimi synami Henrykiem i Kazimierzem. Obiekt otoczony był trzema wałami ziemnymi, między którymi znajdowały się fosy. Do grodu można było dostać się po drewnianym moście prowadzącym do wysokiej bramy stanowiącej wieżę strażniczą. Wał najbliższy środka był wzmocniony pochyłym do wewnątrz ostrokołem, zaś wał zasadniczy grodu - o konstrukcji drewniano - ziemnej - liczył 10 m wysokości, a jego szerokość u podstawy miała 15 m. Po założeniu miasta na drugiej stronie Bzury znaczenie grodu zatraciło swój charakter, ulegając powolnemu zniszczeniu. Obecnie trwają tam prace wykopaliskowe, które przyniosły wiele cennych znalezisk, wśród nich kościany, bogato zdobiony grzebień, nazwany "grzebieniem księżnej Salomei", dwa pierścienie: złoty był najprawdopodobniej relikwiarzem, srebrny posiada inskrypcję: +TOT VIVAS FELIX. OVOT VIVIT. TEMPORA FENIX, czyli "Obyś żył szczęśliwie, ile czasu żyje feniks" oraz pierwsza moneta wybijana tutaj w XIII wieku, która jak dotąd nie figurowała w katalogach numizmatycznych.

ŁĘCZYCA - Zamek Królewski to zasługa Kazimierza Wielkiego, który, po włączeniu Księstwa Łęczyckiego do Polski, wybudował w latach 1357 - 1370 rezydencję królewską. W swojej bogatej historii budowla ta była świadkiem wielu ważnych wydarzeń historycznych. Odbywały się tu zjazdy królewskie i zwoływane były sejmiki. W latach 60 - tych XVI wieku starosta Jan Lutomirski, podskarbi koronny, żupnik krakowski, bliski współpracownik króla Zygmunta Augusta, przebudował zamek na starościńską rezydencję. Przeprowadzono radykalny remont z wybudowaniem na miejscu wieży bramnej "Domu Nowego". Zamek przetrwał w takim stanie do "potopu", podczas którego uległ poważnym zniszczeniom. Z odzyskaniem niepodległości rozpoczęto ratowanie obiektu, dla którego dopiero lata powojenne przyniosły nadzieję na przywrócenie dawnej świetności. Dzięki staraniom pierwszej kustosz muzeum łęczyckiego, Jadwidze Grodzkiej, w latach 1964-1975 przeprowadzono odbudowę, przywracając wcześniejszy wygląd. Zamek leżał w południowo-wschodnim narożniku miasta, otoczonego wtedy murami obronnymi, a u jego stóp była fosa zasilana wodami Bzury. Warownię usytuowano na sztucznym 5 metrowym wzniesieniu. Podczas odbudowy części północno-zachodniej dziedzińca wzniesiono trzykondygnacyjny Dom Nowy, o wymiarach 8x16 i wysokości ok. 18 metrów. W Domu Starym dobudowano jedną kondygnację i wyremontowano sień. W czasach współczesnych efektownie prezentuje się wieża bramna, połączona z Domem Nowym i wieża główna "szlachecka", połączona z bramną wysokim murem. Na wprost wejścia znajduje się piętrowy budynek, będący reliktem pierwotnego założenia zamkowego, zwany prochownią. Obecnie zamek jest siedzibą łęczyckiego Muzeum z wielotematycznymi zbiorami, a dziedziniec jest areną znanych imprez kulturalno - historycznych.

BYSZEW - wioska należąca do Gminy Grabów, położona na północnej krawędzi pradoliny. W średniowiecznych czasach osada, znana pod nazwą Goraj-Byszewo, posiadała prawa miejskie w latach 1458-1576. Atutem tego miasteczka było położenie na Trakcie Królewskim prowadzącymz Łęczycy na zachód w stronę Wielkopolski, w kierunku Dąbia i Uniejowa. Szlak ten dozorowany był przez drużyny rycerskie Chrobrego, Krzywoustego i późniejszych władców. Lokalizacja była też wadą, gdyż w czasach wojennych bardzo często była niszczona i palona przez wrogów. Ludowa tradycja utrzymuje, iż Goraj - podobnie jak miasta biblijne Sodoma i Gomora - zapadł się pod ziemię, gdyż jego mieszkańcy wiedli życie rozwiązłe i dopuszczali się różnych ciężkich zbrodni. Inna wersja ludowej opowieści głosi, iż mieszkańcy miasta, uprzykrzywszy sobie ciągłe wylewy Neru, opuścili Goraj i przenieśli się do pobliskiego Grabowa. Obecnie w Byszewie znajduje się XIX-wieczny zespół dworski z klasycystycznym pałacykiem (własność prywatna).

BESIEKIERY - to wioska leżąca 5 km na północny zachód od Grabowa. Oddalona od ruchliwych traktów komunikacyjnych przyciąga turystów malowniczymi ruinami zamku. Są one pozostałością obroną tej rezydencji powstałej ok. 1500 r. Budowla ta przypisywana jest stolnikowi brzeskiemu Mikołajowi Sokołowskiemu z Wrzącej, herbu Pomian. Odsprzedana 100 lat później bratankowi króla Stefana Batorego, kardynałowi, także biskupowi warmińskiemu Andrzejowi Batoremu. Po jego śmierci na zamku zamieszkała Zofia Batorówna i Jerzy Rakoczy. Na kolejną kartę historii zamku wpisał się starosta łęczycki, kasztelan i wojewoda brzesko-kujawski Jana Szymon Szczawiński, herbu Prawdzic, który przed 1653 rokiem zmodernizował go i rozbudował. Po 1800 r. zmieniono zamek na budynek gospodarczy, który z czasem jednak popadł w zupełną ruinę. Lata powojenne przyniosły badania archeologiczno - architektoniczne, zabezpieczając mury przed dalszą dewastacją. Ruiny zamku posadowione są na sztucznie usypanym kopcu, otoczonym stawem. Do czasów współczesnych zachowały się fragmenty murów obwodowych sięgających pierwszego piętra, fragmenty budynku mieszkalnego oraz sterczący wysoko fragment wieży. Ostatnie lata potwierdziły atrakcyjność tego miejsca. Odbywają się tu zakończenia rajdów turystycznych z cykliczną imprezą: Noc Świętojańska, na zamku w Besiekierach.

UNIEJÓW - zawsze w historii miasta Zamek Arcybiskupów Gnieźnieńskich odgrywał czołową rolę. Położony na lewym brzegu Warty sięga początkiem XIII wieku jako drewniana warownia. Wzmiankowany w kronikach 1339 r. w związku ze zniszczeniami, którym uległ podczas krzyżackiego najazdu w 1331 r. Murowana budowla powstała dzięki wielkiemu znawcy tematu arcybiskupowi Jarosławowi Bogorii Skotnickemu w latach 1350-1365. Zamek stanowił ważny element systemu twierdz granicznych Kazimierza Wielkiego. Bronił dostępu do centrum państwa od północy i północnego-zachodu. Niestety już w 1381 r. został zdobyty i zniszczony. W połowie XV stulecia budynek poddano gruntownej przebudowie i dodatkowo ufortyfikowano. Po pożarze w 1525 r. warownię odbudował i przekształcił w renesansową rezydencję starosta Stanisław z Gomolina. Ostatnich większych przekształceń w duchu barokowym dokonali biskup Jan Wężyk około 1638 r. i Maciej Łubieński w 1645 r. W ich wyniku budowlę obronną przekształcono na wygodną rezydencję prymasowską. Pomyślny okres dziejów uniejowskiej rezydencji przerwany został wkrótce przez "potop szwedzki" i rokosz Lubomirskiego. Również późniejsze przeniesienie siedziby biskupiej do Łowicza nie poprawiło sytuacji uniejowskiego zamku. Romantyczny charakter budowli został dopełniony poprzez założenie od północy i zachodu 37 hektarowego parku. Rodzina Tollów panowała tu do końca I wojny światowej. Następne lata nie były pomyślne dla zamku. Dopiero w latach 1956- 1967 został odbudowany i powoli zaczynał spełniać funkcje reprezentacyjne dla Uniejowa. Dziś, mimo że zamek przeszedł wiele przekształceń, to nadal można znaleźć w nim pierwotne elementy gotyckie. Na przestrzeni wieków losy siedziby arcybiskupów w Uniejowie zapisały się w kartach historii. Odbywały się tu zjazdy duchowieństwa, a w trakcie wojny trzynastoletniej na zamku trzymano cenne kosztowności i relikwie. Spełniała również funkcję więzienia dla innowierców i nieposłusznych księży. Obecnie obiekt wykorzystywany jest dla obsługi ruchu turystycznego ze znaną stylową restauracją i hotelem.

SPYCIMIERZ - słynie w całej Polsce z dywanów kwiatowych podczas procesji Bożego Ciała. Nie wszyscy kojarzą tę miejscowość z siedzibą średniowiecznej kasztelani. Istnienie grodu wzmiankuje już Gall Anonim w 1107 r. Usadowiony na skrzyżowaniu szlaków handlowych strzegł przeprawy przez Wartę. Był to obiekt pierścieniowaty. Usypane drewniano-ziemne wały miały konstrukcję rusztową i zwieńczone były drewnianym ostrokołem. Spycimierz był siedzibą kasztelani, obejmującej tereny od prawego brzegu Warty do rzeki Ner. Wymieniany był w bulli papieża Innocentego II z 1136 r., wzmiankowany też w dokumentach Konrada Mazowieckiego z r. 1236. Spycimierz został spalony w r. 1331 przez Krzyżaków podążających pod Kalisz na spotkanie z Janem Luksemburczykiem.